Sıfıraltı işlemle ilgili bir soru.

[ecorotti]

Mustafa bey yanlış anlaşılacak bir durum yok. Bildiğimiz doğruları yazıyoruz üstadlar düzeltiyor.
Forumlaşıp doğruyu bulma gayretindeyiz.

[sefaçabuk]

Akın, ayrıntılı bilgi için çok çok teşekkürler, özellikle bu Eta karbürler konusunda bir pencere açtığın için. Kişisel olarak bilmediğim bir konuydu  sağol varol.

[egeleme_rampasi]

Akın, ayrıntılı bilgi için çok çok teşekkürler, özellikle bu Eta karbürler konusunda bir pencere açtığın için. Kişisel olarak bilmediğim bir konuydu  sağol varol.

+1 Evet tekrar teşekkürler. Nitelikli bilgiyi bu kadar zahmetsizce edinebilmek çok sıradışı bir olay. 

[merter]

Kurubuzla yapılan işlemde gözle görülür bir değişiklik oldumu? Bende denemeyi düşünüyorumda.

[Akın Özcan]

Öncelikle ben teşekkür ederim. Özellikle ustalarımıza.

İleriye dönük olarak yapmayı hiç düşünmediğim mesleğimi bu site sayesinde sevmeye başladım desem yalan olmaz.
Ben de bilgiye ve tekniğe aç gözlü bir yüz ifadesiyle giriyorum genellikle siteye. 


Eylem abinin sorular da dahil biraz daha açarsak konuyu;

Aşınma olayı için genel bir yanlış kanı olarak malzeme ne kadar sertse o kadar az aşınır gibi bir ön kabul var. Bir yere kadar doğru. Ancak aşınmayı etkileyen bir çok değişken vardır. (aşınmayı ağız tutuşu olarak da okuyabilirsiniz). Aynı sertlikteki çeliklerde alaşım elementlerinin çeşidi veya miktarı aşınma dayanımlarını değiştirebilir. Aynı sertlikteki aynı cins çelikte tane büyüklüğü aşınma dayanımlarını değiştirebilir gibi. Kısacası sertlik her şey değildir.

Kriyojenik işlem kalıntı östeniti gidererek ve yeni küçük (ikincil- eta) karbürler çökelmesini sağlayarak serlikte 1-2 HRclik bir artış sağlar ve aşınma dayanımını arttırır dedik. Kim bu küçük arkadaşlar peki.

ilk resmimiz; Malzeme D2
Geleneksel ısıl işleme tabi tutulmuş (a),
sıfır altı işleme tabi tutulmuş (-80 C) (b),
sığ kriyojenik işlem tabi tutulmuş (-145)(c),
derin kriyojenik işleme tabi tutulmuş (-196)(d)
Şimdi buradaki LSC büyük ikincil karbürleri, SSC küçük ikincil karbürleri (aşınma dayanımını etkiliyen arkadaşlar bunlar) temsil ediyor. Birde D2 için daha büyük çubuk şekline birincil karbürler var ancak burada görünmüyor ve LSC ler gibi bu işlemlerden pek etkilenmiyorlar.
a ve b resminlerinde bir kaç tane SSC görünüyor. Gama R ile gösterilenler de kalıntı östenit. İğnesel martenzit içinde seçilebiliryorlar.
c de ise sayının bir miktar artmış olduğu ortada (-145 C). Kalıntı östenit görünmüyor. d de ise sayının iyice artığı görülmekte.
Takım çelikleri için aşınma dayanımı gibi mekanik özellikleri kazandıran içlerindeki karbür yapıcı elementlerin ısıl işlem sonucunda yapı içerisinde karbürler olarak çökelmeleri. Yoksa 60 HRc lik 1080 ile 60 HRc lik vanadis 23 den kimse aynı performansı beklemiyor de mi? Vanadisin bir diğer artısı toz metalurjik yapısı nedeniyle homojen ve çok küçük taneli olması. Burada kriyojenik işlem sıcaklığının bir etkisi daha devreye giriyor. Sıcaklık düştükçe çökelen karbürlerin boyutu da düşüyor. Bu karbürler direk nano boyutta bu arada.





Gelelim ikinci resimimize; Malzeme yine D2
farklı işlemler sonucu malzemenin mikroyapısındaki fazların dağılımını gösteriyor.
CHT Geleneksel ısıl işlem
CT sıfır altı işlem
SCT sığ kriyojenik işlem
DCT derin kriyojenik işlem 
Karbürlerin boyutunun da azaldığı dikkate alındığında eta karbür sayısının sığ kriyojeniğe göre en az 2 kat arttığı anlaşılmakta.




Üçüncü resmimiz; Malzeme yine D2
Eylem abinin haklı sorusu. Östenizasyon sıcaklığı su verme sonucunda elde edilecek özellikleri baya bir etkiler.
En tepedeki 4 noktaya bakıyoruz. 1020 ile 1100 C arasında dört farklı sıcaklıkta denenmiş. geleneksel ısıl işlemde sıcaklık artışıyla sertlik değişirken kriyojenik işlem için değişmediğini görüyoruz. Karbürlerin çökelmesini nasıl etkiler derseniz ona dair bir grafik bulamadım. Ancak karbürlerin çökelme mekanizmasını çok fazla etkileyeceğini düşünmüyorum.




Dördüncü ve şimdilik son resmimiz; Yine D2
HT Su verilmiş ve temperlenmiş
HC Su verilmiş kriyojenik işlem uygulanmış
HCT Su verilmiş kriyojenik işlem uygulanmış ve temperlenmiş
HCTT Su verilmiş kriyojenik işlem uygulanmış ve iki kez temperlenmiş
HCTTT Su verilmiş kriyojenik işlem uygulanmış ve üç kez temperlenmiş

Bu grafikte bize belirli bir metre yol boyunca sürtünme sonucu mm küp olarak malzeme kaybını veriyor kabaca. Su verilmiş ve temperlenmiş malzeme yaklaşık olarak 1,8 mm küp malzeme kaybetmiş iken, kriyojenik işlem uygulanmış olan 0,8 ve kriyojenik işlem uygulanmış ardından temperlenmiş olan 0,2 civarında malzeme kaybetmiş. Aradaki ciddi fark görülüyor. Burada da temperleme işleminin kriyojenik işlem içinde ne kadar önemli bir etken olduğu görülmekte. Karbürlerin çökelme mekanizmasının büyük bir parçası. ikinci ve üçüncü temperler karbür sayısında ki artışa rağmen martenziti yumuşatarak olumsuz etkilemeye başlamış ancak burada da optimizasyon gerekiyor. İstediğimiz tokluk değeri için ne kadar sertlikten ve aşınma dayanımından feragat ederiz olay bu. temper sayısı ve sıcaklığını buna göre belirliyoruz.

[Murat AKIN]

Sayın Akın Özcan:

Bilmemiz gereken çok konu var.

Biz bunların çok azını yüzeysel olarak öğrenmiştik ama hepsini unutmuşuz.

Bu yaştan sonra yeniden araştırmak ve öğrenmek zor gelecek.

İleri düzeyde verdiğiniz bu bilgiler için teşekkürler.

[egeleme_rampasi]

Bu bilgiler resmen altın vuruş oldu!  Çok teşekkürler. 

[ecorotti]

Basit olarak anlatır mısınız Akın hocam.

[Akın Özcan]

Basit olarak anlatır mısınız Akın hocam.

tabi ne demek. kendimce basitleştirmiştim aslıda. aslen baya sıkıcı konu. mekanizması ıvırı zıvırı...

-80 derecede mikroyapı resimlerinde görüldüğü gibi kalıntı östeniti azaltıyoruz. yüzde 10 küsürlerden 4-5 civarına ve çok az bir miktar yeni karbür çökelmesi var. bu bize 60 HRc sertlik yerine 61-62 gibi bir sertlikte bıçak kazandırır. bu da ağız tutuşunu etkileyecektir. 60 HRc ile 61 HRc sertlikteki aynı cins çelikte ne kadar fark ederse o kadar fark eder.

-196 dereceye indiğimizde bu 1-2 derecelik sertlik artışından gelen aşınma dayanımı artışına ilaveten çökelen karbürler nedeniyle aşınma dayanımında büyük bir atış yaşanıyor.

[deserteagle]

Benim aklıma sorular gitgide daha hızlı gelmeye başladı. Aslında süper loto çıkarsa fırınları test cihazlarını ve bursladığım öğrencileri yığıp çok şeyi kalabalık halinde denerim ama bu işin formal eğitimini almadığımdan belki de kendim uğraştıkça Amerikayı yeniden keşfediyor olacağım. O nedenle bilinecekleri bilenlerden öğrenmek, varolan kaynakları keşfetmek en faydalısı.

Bir ara herkese uygun bir zaman bulup bir salon kiralayıp kara tahta falan getirip bu konuları mı tartışsak ne? Aslında parabol olsam Sirkeci garının kiralanan bir salonu var. Tarihi atmosferde güzel güzel bu konuları didiklerdik. Korkum şu ki bu iş üç dört saatte bitmez. O yüzden daha ekonomik takılmak durumunda kalırız.


D2'nin karbür boyunun 1020 civarından 1070'de doğru çıktıkça büyüdüğünü ve sıfır altı işleme ihtiyacının arttığını öğrenmiştim bir aralar ama bu gün öğrendiklerim çok çok daha ileri götürdü beni.

Ancak bu aralıktaki farklı seçeneklerin hangisinde en güvenilir bıçağı elde edebileceğimiz hâlâ kafamda net değil. ben 1020-1030 arasında su vermeye taraftarım ama bunu verilerle desteklemek şart.

Bıçaklara outdoor meraklıları ilgili. Bunun yanında dağcılar ve askerler de illa ki takip ediyor ve bıçaklarımızı kullanıyorlar. Saydıklarımın her biri soğuğa çıkıyor. Ductile-brittle geçiş sıcaklığı hikayesi su verilmiş temperlenmiş D2 için nasıl acaba? Kullanıcılara bunu koynunuzda taşıyın dememize gerek var mı yada hiç sorun değil mi? Yoksa ne yaptığımız sahadaki sonucu çok değiştiriyor mu?

[ecorotti]

Sıfır altı işlem yaptığım menevişi az tutmam sebebiyle bu akşam kırılan d2 leeku.

[sefaçabuk]

Son verilen tabloya göre öyle görünüyor ki, D2 için ikinci bir temperleme bir değişikliğe yol açmamış  Akın sağolasın, rafine bilgiler aldık sayende 

[Akın Özcan]

Sefa hocam, çok gıcık bir şey ama duruma göre değişiyor bu da.

D2 için şu an bulamadım nerede olduğunu ama D5 için farklı temper sayıları ve sırasının 4 farklı aşınma durumu için aşınma dirençlerindeki artış verilmiş. Bir işlem bir duruma göre % 40 lık bir artış sağlarken başka bir durumda %100 ün üzerinde artış sağlayabiliyor.
Her koşul ve malzeme için istenen özelliklere göre ayrı optimizasyon yapılması gerek.

[sefaçabuk]

Konuyu biraz deşeleyince aslında diğer çeliklerinde bir kısmında derin sıfıraltı işlem sonrası, aşınma dayanımlarında çok ciddi artışlar görünüyor ( O1 de biraz tersi olmuş)



Kaynak: http://www.energy.ca.gov/process/pubs/cryog_processing_tc113571.pdf

[ecorotti]

Ne kadar derin bir konu. Dipsiz kuyu gibi.

[merter]

Bıçağa yazık olmuş valla.Nasıl oldu bu?

[ecorotti]

Menevisi yeterli yapmadım zannedersem ondan oldu.

[apeiron]

konu çok güzel gelişmiş; ders niteliğinde 

[ecorotti]

Üstadlara bir sorum olacak. Benim kırılan bıçağa bakınca sanki karbür matkap ucu gibi bir doku oluşmuş.  Bu nedir? Isıl işlemddöngüsünde nerede hata yaptım.?

[AliAydın]

Peki önceden su verilmiş ve meneviş yapılmış bir çeliğe sıfıraltı işlem yapılsa ne gibi bir sonucu olur?