Bunu düzenlemeye başladım ama buna yapacağınız, eleştiri, düzeltme ve ekler ile bir şeye benzeyecek.
Eylem
-------------------------------------------
Konu, ilk defa bir bıçak vb. yapacak üyelerin sorabilecekleri muhtemel sorular ve yanıtları.
SORU:
İlk defa bıçak yapacağım, her şeyi A'dan Z'ye kendim yapacağım ve evde harcıalem aletlerden başkası
yok. Hangi çelik ile başlamalıyım?
YANIT:
Sıcaklık kontrollü ısıl işlem fırınınız ve bıçağı fırındayken havadan yalıtma olanağınız olmadığına ve
Isıl işlem için bıçağı dışarıya vermeyeceğinize göre
ısıl işlemi çok yüksek sıcaklıklara çıkmadan, ve uzun süre tavlama derdi olmadan yapmalısınız.
Dolayısıyla 440A,440B/440C,420HC, AEB-L, AUS-8, D2,D3, M390, T5, T7, 1.4112, 1.4116 ve
benzeri paslanmaz yada yarı paslanmaz çeliklere su verme imkanınız yok
Bu tür çeliklerle çalışmanın bir yolu, önceden suyu verilmiş çeliği kesip taşlayarak bıçak
biçimine getirmektir. Eski bir testere yada bıçak parçası işinize yarayabilir. Tabi sert
çeliği işlemek için motorlu taş, spiral, avuç taşlama yada şerit zımparaya ihtiyacınız
olacak. Bunlardan biriyle işin büyük kısmını yapabilirsiniz. Tabi bu makineleri tehlikeli
olduğunu bilin.
Asıl önereceğimiz şey ise karbon çeliklerle başlamanızdır. Ck60, Ck67, Ck75, 1080, 1085 gibi
kodları olan yay çeliklerini lama/levha halinde bulmanız sonraki aşamaları kolaylaştırmak için
en güzel başlangıçtır. Bunları testere, matkap ve eğe gibi basit araçlarla biçimlendirebilir
ve ağzını açabilirsiniz. Sonra da ufak bir gaz beton ocak yada havayla beslenmiş bir mangalda
suyunu verebilirsiniz. Menevişlemesini de yine bu ortamları kullanarak yada ev fırınınızda
yapabilirsiniz. Yarı yolda vaz geçip de çeliği ısıl işleme verirseniz kodu bilmenin de faydası
olacaktır.
Hazır karbon çeliği lama bulamazsanız eski bir lama eğe ile çalışabilirsiniz. Önce bunu
yumuşatarak başlarsanız sonraki işinizi diğer karbon çeliklerle çalışır gibi yürütebilirsiniz.
Demir dövmeye girişmeyi göze alırsanız, araba sustalarını (helezon yayları) makasları (yaprak
yayları) yada diğer karbon çelik hurdayı döverek biçimlendirebilir ve sonra yumuşatıp eğe
ve testereyle düzeltebilir ve sonra suyunu verebilirsiniz. Bu daha külfetlidir, çekice,
örse, iyi bir ateşe ihtiyaç duyarsınız. Maşa niyetine bir şeyler kullanmanız da gerekir.
SORU:
İlk defa bıçak yapacağım, ısıl işlemi dışarıda yaptıracağım. Ne yapmalıyım?
YANIT:
Öncelikle elinizdeki çeliğin ne olduğunu bilin, sizi yanıltmayacak bir tedarikçiden alın.
Bıçağı el aletleriniz ile biçimlendirdirin. Sonra ısıl işlemciye verin. Isıl işlemciye
çeliğin kodunu doğru vermeniz önemlidir. Her çelik aynı sıcaklığa ısıtılmaz ve aynı soğutma
ortamında, aynı hızda soğutulmaz, aynı sıcaklıklarda sürede ve sayıda menevişlenmez.
(temperlenmez.)
SORU:
Niye herkes aynı çeliği kullanmıyor? En sertini kullanmak en iyisi değil mi?
YANIT:
Çelikleri birbirinden ayıran tek bir puanlama yöntemi yoktur. En iyisi yani 10 numaralığı
kullanayım, ötekilerle zaman harcamayayım diye kolay bir çıkış yolu yoktur.
Bıçak çeliklerine ait özellikler uzun bir liste oluşturabilir:
Paslanmazlık
Bileme kolaylığı
Zor körelme
Parlatılabilirlik
Tokluk
Boyutsal kararlılık (ekleyen eylem, eklenme tarihi: 2014-12-21 19:11)
Su verme hızı
Su verme derinliği
Su verme kolaylığı
Menevişleme sıcaklığı
Menevişleme süresi
Dövülebilirlik
Karbür varlığı ve boyutu
Gıda güvenliği
Ferromagnetizma
Belli bir geçmişi, estetiği yahut insanların gözünde bir imajının olması.
Yaygınlık
Fiyat
Bunların hangisinin önemli, hangisinin önemsiz olduğu koşullara göre değişebilmektedir:
Daha keskin olması için ya da özel bir ısıl işlem için karbon çelik kullanırsınız ama bu
paslandığından dalgıçsanız bunu asla kullanmak istemezsiniz.
Çok uzun süre körelmesin diye çok özel bir takım çeliğini tercih edersiniz ancak bunun bir
karbon çelik kadar hor kullanmaya dayanmadığını bilirsiniz. Yada belki bu çeliğin
bilenmesi sahibini yıldıracak kadar zordur, belki asla istenilen kadar ince bir ağıza
sahip olmaz.
Yeteri kadar sertleşmiyor, kolay körelir denilen bir çeliğin bir kılıç için ideal olduğunu,
küçücük bir kağıt kesme bıçağında ise bu çeliğin çok çabuk köreleceğinden dolayı tercih
edilmediğini, buna karşılık kılıç olsa hemen tuzla buz olacak bir başka çeliğin böyle küçük
bir bıçakta efsaneleştiğini görebilirsiniz.
Aklınıza belki her kriter gelir de ferromanyetizma gelmez yada su altı komandolarının
neden ferromanyetik olmayan bir bıçak aradığını, titanyumu neden seçtiğini
bilemeyebilirsin. Ne de olsa senin benim manyetik mayınla işimiz olmaz.
Vitrinlerdeki her mutfak bıçağı paslanmazken ve evde bıçağını her seferinde lavabonun
içinde ıslak unutuyorken, bıçağın her daim kör iken bir Japon aşçının bıçağını hep taşta
bileyip, işi bittiği an üşenmeden temizlemesini anlamayabilirsin.
Kampa giden bir kişi, bıçağının körelmesine karşı çok hassas olur da en sert, en egzotik
çeliği tercih ederken, öteki ise bıçağının eve dönene kadar illa tek parça kalmasına
önem verip görece daha kolay körelen bir bıçağı benimseyebilir.
Geleneksel bir bıçak yada kılıcın sadık kopyasını paslanmaz çelikten yapmak istemezsiniz.
SORU:
Doğrudan kılıç yaparak başlayacağım, üstelik duvara asılacak bir kılıç değil, gerçek bir
kılıç... Fotoğraflarını haftaya yayınlayıp sizi utandıracağım.
YANIT:
Umarım size inanmayan herkesi utandırırsınız ancak gereken araçları ve malzemeyi tedarik
etseniz bile alet kullanmayı öğrenmek, planlama, yapım için gereken emek, ısıl işlem
gibi her işi ilk seferde bile başarsanız çok zamanınızı alır.
20 cm'lik, bir bıçağın bile kaba çiziklerden arınmış saten bir görünüme kavuşması, taşlama
eşiklerini düzeltmek saatlerinizi alacaktır. Kılıç ise bundan kat kat fazlasını ister.
******************************
Bu noktadan sonraki kısımların içeriğinin düzenlenmesine devam edilmektedir.
******************************
SORU:
Bıçak yapımının ana adımları nelerdir ve bu adımlarda kabaca neler yapılır ?
YANIT:
Temel olarak bıçak, çeliğin sıcak dövülmesi ve/veya talaşlı imalatı ile yapılır.
Söz konusu çelik plaka, lama yada çubuk şeklinde hazır temin edilebilir yada hurda
olabilir. Hurda, otomobil yayı (susta yada makas), testere, eğe, sübap vs. olabilir.
Bıçak yapılabilecek çeliklerin içinde kabaca %0.4 ten daha yüksek karbon
vardır. Sıradan paslanmaz çelikler, çelik profiller, inşaat demirleri ısıl işlem ile
sertleştirilemez, bıçak yapımında kullanılamaz.
Hazır çelik plakadan talaşlı imalat ile bıçak yapmak için
çelik kesilerek ve aşındırılarak bıçak formuna sokulur, ardından ısıl işlem ile sertleştirilir.
Sonrasında perdah atılarak yüzeyi pürüzsüz hale getirilir, sap takılır ve bilenir.
Sırasıyla ana adımlar ve yapılan işlemler şöyledir :
1. Profili çıkarmak: Düz bir çelik plakayı bıçak forumda kesip kenarlarını düzeltmesi
ve pim deliklerinin açması. Kaba kesim için demir testeresi, avuç içi taşlama, matkap
ile çürütme, metal kesen bant testere ile kesme yöntemlerinden biri kullanılabilir.
Kabaca kesilmiş çeliği bıçak formuna getirme elde eğe veya bant zımpara makinesi
ile yapılır.
2. Ağız açmak/Yanakları taşlamak: Namlu, yanaklarının ağıza doğru daralmasını
sağlayacak şekilde eğeleyerek, makinayla zımparalayarak, taşa tutarak şekillendirilir.
3. Perdah: Isıl işlem öncesi namlu, düşük kumlardan başlayıp adım adım yüksek kumlara
geçerek zımparalanıp üzerindeki kaba çizikler yok edilir.
Isıl işlem sırasındaki gerilimler düzeylerde derin çizikleri çatlaklara yada kırıklara
dönüştürebileceğinden dolayı perdah çok önemlidir.
Perdahta nereye kadar gideceğiniz ısıl işlemden sonraki perdahı ne kadar kolaylaştırmak
istediğinize de bağlıdır. En azından 400, tercihan 600 kuma kadar zımparalamak
önerilir.
4. Su verme: Çeliğin su verme sıcaklığına çıkarılıp bu sıcaklıkta demleme süresince
beklendikten sonra uygun su verme ortamında soğutulmasıdır.
Bu sıcaklık esasen çeliğin bileşimine bağlı olarak, kabaca 800C ~ 1200C arası bir
değerde olabilir.
Su verme ortamı yine çeliğin bileşimine bağlıdır. Su, tuzlu su, çeşitli yağlar, diğer
sıvılar, hava, basınçlı hava, diğer gazlar yada metal plakalar su verme ortamı olabilir.
5. Menevişleme: Çelik, su verme sonrasında cam gibi sert ve kırılgandır. Su verilmiş
namlunun bu gerilimi, kırılganlığı zaman kaybedilmeden azaltılmalıdır. Bu amaçla
uygulanan ısıl işlemin adı menevişleme (temperleme)dir.
Su vermenin çeliğin bileşimine bağlı olmasına rağmen menevişleme hem çeliğin
bileşimine hem de üründe istenen sertlik ve tokluk miktarına bağlıdır.
Menevişlemenin sayısı, süresi ve sıcaklığı değişebilir. Yalın karbonlu çeliklerde
kısa süreli ısıtmayla menevişleme yapmak mümkün olabilirken bir çok çelikte birden
fazla defa 2 saate kadar varan sürelerle menevişleme yapmak gerekebilmektedir.
Menevişleme ile çeliğin sertliği düşer ancak çelik kullanılacağı koşullarla başa
çıkabilecek kadar darbe ve zorlamaya dayanım kazanır.
6. Perdah: Isıl işlem sonrası çelik yüzeyinde kararma, tufal vb. sorunlar oluşabilir.
Isıl işlem öncesi en son kullanılan zımpara kumundan yahut bir altından başlayarak
çeliğe tekrar perdah atılır. Çıkılacak en yüksek zımpara kum değeri görsel tercihe
bağlıdır. Yaygın olarak 1000 kumun üzerindeki değerlere kadar çıkılır.
(burada kaldım)
7. Sap takılması : Sap ahşabı kabaca kesilir, pim delikleri delinir. Epoksi ile sapa yapıştırılır. Epoksi kuruduktan sonra pimler yerine yerleştirilir şişirilir
(bombe başlı çekiç ile hafif darbeler vurularak uç kısımları genişletilir) veya epoksi ile yapıştırılır yahut ikisi birden yapılır. Eğe, törpü, raspa, bıçak,
kırık cam, zımpara vb. kullanılarak ahşaba şekil verilir. Suya karşı dayanıklılık sağlamak ve güzel görünüm için uygun bir yöntem ile stabilize
edilir/cilalanır.
8. Polisaj : Ayna parlaklığı vermek için yapılan isteğe bağlı bir adımdır. Polisaj motoru ve polisaj cilası ile yapılır. Polisaj motoru tehlikeli bir alettir,
bıçağı fırlatabilir.
9. Bileme, kesici ağız açma : Bıçağın kesici ağzı genelde 1mm yi geçmez. Ağız açısı kullanım yerine göre değişir. 18-20 derecelik bir ağız fileto bıçağı
için uygun iken 22-24 derece genel kullanım bıçaklarına uygundur. Satır, balta gibi kullanılacak ağır darbe alacak bir bıçağı ağzı 30-40 derece gibi
açılarda bilenebilir. Açı arttıkça ağız dayanımı artarken kesme kaabiliyeti düşer. Bileme işlemi kabadan başlayıp inceye doğru giden taş motoru,
zımpara, su yahut yağ taşları ile yapılabilir. En son olarak çelik, elmas yahut deri masat ile masat atılır.
****************************
SORU:
Bıçak için uygun çelik plakayı nereden bulabilirim ?
YANIT:
Forum üyesi çelik satan firmalar var. Zaman zaman toplu alım organizasyonu da yapılıyor ancak bicaksanati.com forumunun ana amacı imece usulü malzeme temini değil bilgi paylaşımı. Bu nedenle lütfen mümkün mertebe "bana bir bıçaklık/kılıçlık çelik lazım elinde fazla olan var mı" şeklinde mesaj atmayınız. Elinde fazla çelik olan arkadaşlar hırdavatçı ve malzeme temini bölümlerinde duyurur. Bunu dışında forum üyesi firmalara özel mesaj atabilir yahut telefon edebilirsiniz.
Çelikler için piyasada üç farkı isimlendirme kullanılmaktadır. AISI/Amerikan standardı ( Örn D2), DIN/Alman standardı (örn 1.2379 veya sadece 2379) ve üreticiye özel kodlar (örn Böhler K110). Çelik sorarken hem aisi hem de din standardındaki ismi ile sormanız faydalı olur.
Çelikler kg ile fiyatlandırılmaktadır. Bir plaka ( kabaca 1000mm x 2000mm diyelim) kg fiyatı ile parça çelik fiyatı birbirinden farklıdır. Firmalar ellerindeki plakayı bölmek istemeyebilir.Bölse bile parça çeliğin kg fiyatı bütün plakaya göre daha yüksek olacaktır. İnce çeliğin kg fiyatı üretim prosesindeki sabit maliyetler ve zorluk nedeni ile kalınına göre daha yüksek olabilmektedir.
Çelik için başvurabileceğiniz firmalardan bazıları ( özel bir sıralama yoktur)
- Rul-Mak *
- Yükselen Çelik *
- Karametal * 2015-01-23 tarihinde kara listeye alınmıştır.e.c.
- tasarada (ttsar) *
- Mehmetmarangoz.com *
- Kalite Çelik
- Osmanlı-Böhler
- ASC Paslanmaz
* forum üyesi
mehmetmarangoz.com dan hem lama hem de kesilmiş profil halinde çelik temin edebilirsiniz. İlk bıçağa hazır profil ile başlamak hevesinizi kırmamak ve minimum malzeme yatırımı açısından en mantıklısı.
Bıçak yapımı için eski eğe, ahşap testeresi, araba makası, rulman vb. malzemeden de faydalanabilirsiniz. Ancak öncesinde yumuşatmanız ve gerekiyor ise düzleştirmeniz gereklidir.
****************************
NOT: Kırmızı renk, düzeltme yapılan yerleri belirtmek içindir. Ayrıca bir vurgu anlamı yoktur.
67 Yanıt
37964 Gösterim