Bıçak Sanatı - Forum

Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme

Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« : 21 Ocak 2010, 00:06:47 »
MENEVİŞLEME – GERGİNLİK GİDERME TAVLAMASI – TEMPERLEME

Sertleştirme sırasında oluşan martensit yapı bir çok uygulama için fazlasıyla sert ve gevrek olup darbe direnci ve işlenebilirliği çok düşüktür. Aynı zamanda, hızlı soğuma sonucu, su verme işleminden sonra parçada yüksek gerilimler oluşur. Bu nedenle, hem parçanın gevrekliğini gidererek tok bir yapı elde etmek hem de iç gerilimleri azaltmak amacıyla menevişleme denilen ısıl işlem uygulanır. Bu arada belirtmekte yarar var, menevişleme tavlamasının , gerginlik giderme ya da temperleme diye adlandırıldığı da olur, aslında teknik anlamda hepsi aynı işlemin farklı söylenişinden başka bir şey değildir.
Menevişleme, suverilip sertleştirilmiş yapıların ötektoid sıcaklığı ( 723 derece) altındaki sıcaklıklarda belli bir süre ısıtma işlemidir. Menevişleme sırasında kristal kafes içerisine hapsedilmiş karbonun bir bölümü kafes içinden ayrılarak serbest karbür tanecikleri oluştururken martensit yapı da ferrite dönüşmeye çalışır. Bu dönüşümler menevişleme sıcaklığı yükseldikçe hızlanır. Sıcaklık yükseldikçe sertlikte azalma, toklukta artma gözlenir.
1.   Düşük Sıcaklıkta Meneviş: menevişleme sıcaklığı 120-250 derece arasındadır. İşlem, sadece parça bünyesindeki iç gerginliklerin azaltılması amacıyla yapılır. Menevişten sonra sertlik çok az ( 2-3 HRC) düşer. Sertliğin fazla azalması istenmeyen parçalara uygulanır.
2.   Orta Sıcaklıkta Meneviş: menevişleme sıcaklığı 350-450 derece arasındadır. Orta sıcaklıkta meneviş çok sık uygulanmaz ve genellikle yüksek mukavemet ile yüksek elastikiyetin birlikte istenildiği parçalara ( örn. Yay çelikleri) uygulanır.
3.   Yüksek Sıcaklıkta Meneviş: menevişleme sıcaklığı 450-650 derece arasındadır. Yüksek sıcaklıkta meneviş, makine yapım çeliklerine, yüksek tokluk ve yeterli mukavemet istenen yerlerde uygulanır.


Alaşımlı takım ve kalıp çeliklerinde menevişleme davranışları diğer çeliklerden oldukça farklıdır. Bu çeliklerde 550-600 derece sıcaklıklarda menevişlendikten sonra, sertlik sade karbonlu ve düşük alaşımlı çeliklerin tersine biraz yükselme gösterir. Sertlik yükselmesinin nedenlerinden birincisi sert olan alaşım karbürlerinin bu sıcaklıklarda çökelmesidir. İkincisi bu çeliklerde özellikle de hava çeliklerinde dönüşümün çok yavaş ve oda sıcaklığının da altında olması bir kısım ostenitin martensite dönüşememesine neden olur. Menevişleme ile kalan ostenit ( kalıntı östenit diye de geçer) martensite dönüşerek sertliği arttırır. Takım ve kalıp çeliklerinde menevişleme işlemi bu nedenden ötürü iki ya da daha fazla sayıda uygulanarak maksimum sertlik değeri elde edilir.
Bu tür uygulamalarda menevişleme işleminin süresi 1 saatten daha az seçilmemelidir.
Uygulamalarda genellikle şuna dikkat edilmelidir. Su verilen parça pratik olarak elle dokunabilme sıcaklığına düştüğünde fırına yerleştirilmelidir. Fırında menevişlenecek parçanın sıcaklığı fırınla birlikte yükselmelidir. ( sıcak fırına koymaktansa fırınla beraber ısının yükselmesi beklenmelidir). Menevişleme sonrası soğutma aşırı hızlı olmamalı, bu artık gerilme oluşma olasılığını tetikler, mümkün olduğunca kendi halinde havada soğumaya bırakılmalıdır.

mkaracanci

  • *
  • 1
  • Meslek: makina mühendisi
  • Yer: aydın
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #1 : 17 Mart 2010, 22:18:46 »
sevgili sefa bey ,
mesajınızı okudum yalnız şöyle bir şey var ,bu kütlesel olarak yapılan menevişleme işleminde malzemenin miktarı önemli cünki fırını istenilen sıcaklara yükseltme işlemi yaparken frının sıcaklığı proplar vasıtas ile ölçülüyor ve bu probu malzeme yığınınnın en altına ve ya ortasına konulması gerekiyor bu da en altta kalan malzememnin istenilen sıcaklığa yükelmediin bize gösteriyor probun fırının içerisinde ölçüm yapacağı yer de önemli bize göstermiş olduğu sıcaklık malzeme yığınınnın ortasındaki sıcaklık değil fırının iç sıcaklığ oluyor malzeme yığınınn iç bölgesine kdar sıcaklık işlemiyor o zman yapılması gereken daha fazla beklemek oluyor kısacası malzemeyi toplu halde meneviş yapmak istiyorsak büyük kütlelerde uzun süre beklememiz gerekiyor tabi fırının iç sıcaklığını uygun konumlanmış bir prob vasıtasıyla ölçerek bu probu nasıl yerleştirileceğini ben bilmiyorum siz yardımcı olabilirsiniz belki?

Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #2 : 18 Mart 2010, 00:07:17 »
Elektrikli tav fırınları genel olarak düşünüldüğünde dört yüzeye yerleştirilmiş ısınan direnç telleri ( rezistans) yardımıyla ısınan kapalı ortamlardır, ısı transferi koşullarından biliyoruz ki ortam ısısının sabit bir noktaya gelmesi, ortamda bulunan tüm nesnelerin aynı ısıya gelmesi koşuluna bağlıdır. Bu durumda fırın içerisine koyduğunuz malzemenin altta üstte ya da ortada olması durumu değiştirmeyecektir, ani yükselen ortam sıcaklıkları söz konusu olsaydı dediğiniz doğru olurdu, fırın atmosferi ayarlanan sıcaklığa geldiği halde malzemenin orta çekirdeği henüz daha istenilen sıcaklığa gelmemiş olurdu, bizim termokulopumuz da ortamdaki sıcaklığı  ölçtüğünden geçici bir yanılgı yaşayabilirdik. Ancak elektrikli fırınlarda sıcaklık yükselmesi görece yavaş olduğundan fırın ayarlanan sıcaklığa geldiğinde zaten ortamdaki tüm malzemeler de aynı sıcaklığa gelmiş oluyor. termokupolların fırın içerisine yerleştirilmesinde tavlanacak malzemeye en uzak noktalar seçilir, dikdörtgen prizma bir fırın iç yapısına sahipseniz bu durumda fırın kapağına en uzak  noktadaki üst iki köşeden birisine termokupolun probunu yerleştirebilirsiniz, en verimli böyle çalışacaktır.

emrekipmen

  • *****
  • 6065
    • Seçme Bıçaklar Albümüm
  • Yer: Bodrum
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #3 : 18 Mart 2010, 01:33:15 »
Yine de emin olmak için ekstra 10-15 dakika vermek zarar vermeyecektir. Şahsen yaklaşık yarım saat fazladan tutuyorum genelde. Dengeleme denilen bir noktaya varıp varmadığını ölçülen değerin dalgalanmalarının sabitlenmesinden anlayabilirsiniz...

Kipmen Sanat web sitesi

Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #4 : 18 Mart 2010, 01:46:10 »
zarar vermesine vermez de, sıcaklık sabitlendikten sonra emin olamadığımız nedir? fırın istenilen sıcaklığa geldiğinde zaten kontaktörler devreyi açıp kapatmaya başlıyor, bu noktadan sonra fırın içerisinde her taraf aynı sıcaklığa gelmiştir. Ama yine de beklerim demenin bir zararı elbette yok.
Emre hazır konu açılmışken fırın rezistans tuğlaları ve direnç teli için bir tedarikçi varmıydı, bizim fırın iptal oldu yanlış kullanımdan ötürü. iç tesisatın komple değişmesi gerekecek :( :(

emrekipmen

  • *****
  • 6065
    • Seçme Bıçaklar Albümüm
  • Yer: Bodrum
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #5 : 18 Mart 2010, 02:06:55 »
Dengelenmeden kastım bıçağı oda ısısından direkt meneviş ısısındaki fırına koyma durumunda parçanın fırının ısısına gelme durumuna zaman tanıma olayı, yoksa tabii ki bıçağı fırınla birlikte ısıttığımızda öyle ekstra bir zamana gerek yok...

Bir şurayı dene ustam, çok hafif daha pahalı olabiliyor ama servisleri süper.
http://www.refsanmarket.com/urunler.asp?FIRIN-EKIPMANLARI/1/
0.274.225 17 18 nolu telefonu ara gündüz. operatörden Sancar Bey'i iste, kendisi bana çok yardımcı oldu şimdiye kadar, 4-5 yıldır artık ahbap olduk...

Kipmen Sanat web sitesi

Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #6 : 18 Mart 2010, 02:30:53 »
çok sağol, yarın arayayım.

Berke Boyacı

Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #7 : 19 Ağustos 2010, 01:07:15 »
Kafama takılan birkaç soruyu sormak istiyorum. Mesela daire testereden bıçak yapmak istiyorum ve menevişlemem gerekiyor. Anladığım kadarıyla Orta Sıcaklıkta Menevişleme uygulamam gerek. Bu iş için bir mutfak fırını yeterlimidir.Yeterliyse en az ne kadar süre tutmam gerekiyor.

emrekipmen

  • *****
  • 6065
    • Seçme Bıçaklar Albümüm
  • Yer: Bodrum
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #8 : 19 Ağustos 2010, 01:44:26 »
Kafama takılan birkaç soruyu sormak istiyorum. Mesela daire testereden bıçak yapmak istiyorum ve menevişlemem gerekiyor. Anladığım kadarıyla Orta Sıcaklıkta Menevişleme uygulamam gerek. Bu iş için bir mutfak fırını yeterlimidir.Yeterliyse en az ne kadar süre tutmam gerekiyor.

Berke, daire testereyi bir şekilde keseceksin, şekil vereceksin. Bunları nasıl yapacaksın? Çeliği sert olduğundan eğe ile yapman imkansız. Ancak Bant zımpara gibi birşeye ihtiyaç duyarsın, onda bile işin zor. Haa yapan yok değil, ancak suyunu kaçırmamak için çok gayret ediyorlar yapanlar.

Bunun diğer yolu da daire testereyi spiralle kesip ya da bir demirciye veya sanayide birine kestirtmen olabilir. Bunu sen yapabilir misin bilemiyorum, sonuçta spiral tehlikeli bir alettir ve ilk alışana kadar spirali sabit tutmakta çok zorlanır insan. Bunun için tavsiyem eğer daire testereden bıçak kesmek istiyorsan spiralle veya sanayide plazmayla kabaca şeklini kestirmendir.

Ancak problem burada bitmiyor. Bununla çalışabilmen için çeliği yumuşatman gerek. Bu iş için de en azından bir kömür oacağına ihtiyacın var, çünkü çıkman gereken ısılar en azından 800 derecelerde (çelik tipine bağlı olarak değişir). Çeliği tam olarak bilemeyeceğin için de bir çok deneme yapman gerekir, örneğin HSS çelik ise yumuşatma tavı yaklaşık 850 derecelerden çok yavaş düşüş ile yapılır. Daha az ısıda sertliğini tam olarak kaybetmez sana da çok sıkıntı yaratır şekil vermeye çalışırken....

Şekil verdin diyelim, eğe de artık çeliğe işleyecek kadar yumuşak oldu. Bu durumda işin bittiğinde, kabzayı takmadan önce bir de sertleştirmen lazım. Bu durumda da çeliği yine ocakta 800-900 arası bir ısıda ısıtıp, bu ısıda biraz bekletip sonra hızla soğutmak gerekir. Bu iş için en uygunu yağ olur. Bu yağların en uygunu da Ayçiçek veya kanola yağı gibi ince yağlar. Bu işe de dikkat etmek lazım, biliyorsun geçenlerde ben atölyeyi yakıyordum yağda su vereceğim diye (gerçi su vermeyle alakası yok, tamamen benim aptallığımdı).
Bu iş bitince fazla zaman geçirmeden bunu evindeki fırına atıp 200 derece civarında 1-2 saat bekletmen gerek ki çok kırılgan olmasın. Yalnız unutma çeliği bilmediğinden bu ısıl işlem konusu çok bilinmeyenli bir denklem, bu yüzden testerenin bir parçasında yumuşatma ve sertleştirme denemeleri yapman lazım ki hangi ısılarda işlem yapman gerektiğini anlayasın....

Gördüğün gibi bilinmeyen bir çelikle çalışmak bilinen bir çelikle çalışmaktan daha teferruatlı, ancak eğer bu yoldan gitmek istiyorsan bence bir sorun yok, sadece ciddi bir kararlılık ve araştırma gerektirir. Bilinen çeliğin avantajı bu deneme yanılma döngüsünü azaltıp sonuçları daha tekrarlanabilir hale getirmesi. Haa bilinen çelikle çalışınca herşey güllük gülistanlık mı? Hiç sanmam  :D

Kipmen Sanat web sitesi

Berke Boyacı

Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #9 : 19 Ağustos 2010, 01:55:42 »
:) Ben işin teferuatsızına kaçmak isterken daha çok teferruata takılmışım. En iyisi ben düşük karbonlu plakayla başlıyım. Peki şöyle birşy mümkünmü. Düşük karbonlu çelikte ısıl işlem yapabilirmiyiz sonuç ne olursa olsun maksat ısıl işleme alışmak fikir edinmek tecrübe vs.

emrekipmen

  • *****
  • 6065
    • Seçme Bıçaklar Albümüm
  • Yer: Bodrum
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #10 : 19 Ağustos 2010, 02:00:08 »
Sen yakın zamanda ck67 almamışmıydın?

Kipmen Sanat web sitesi

Berke Boyacı

Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #11 : 19 Ağustos 2010, 02:01:41 »
Burak abiye ısıl işlem konusunda güvenmediğim için Taner abide bana bozulup bende sana güvenmiyorum demişti diye hatırlıyorum. Neyse konuyu kirletmiyelim. Sonuç olarak galiba düşük karbonlu çelikte ısıl işlem mümkün değil...
« Son Düzenleme: 19 Ağustos 2010, 11:53:44 Gönderen: Berke Boyacı »

spyderCollector

  • ***
  • 2758
  • mehmet 1967
  • Meslek: mimar
  • Yer: Kocaeli
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #12 : 19 Ağustos 2010, 04:25:44 »
Geçmiş zaman içinde Kiminle neler yaşadığınıza VE ne yazıştığınıza dikkat ediniz Berke!!!!


.............................................................

Taner Salar
Özel Üyeler
Tam Üye


İleti: 126
Ynt: CK 67
« Yanıtla #37 : 19 Haziran 2010, 14:00:54 »AlıntıBerke kardesım...
bırıncısı uslubun hıç hoş değil  , ıkıncısı  öyle yazıyorsunkı karsındakıleri incitiyor olabılırsın ,kızdırdığına emınım..
burak beye nasıl guvenemıyorsan  bende sana guvenemıyorum maalesef su saatten sonra ..!

ve gönder gelsınle bu ıs olmuyor .! kapıda ödeme seceneğim maalesef yok kardesım
sayet hala ıstıyoesan hesap no verırım..


sunu asla unutma " uslup" çok önemlıdır yasın ılerledıkçe bunu dahada ıyı anlıyacağına emınım.
ustalar sana gayet sabırlı bır sekılde cevaplar verıyorlar ancak ben onlar kadar sabırlı değilim sanırım



.....................................................................
« Son Düzenleme: 19 Ağustos 2010, 04:38:41 Gönderen: mehmet şentürk »
'' Kem Alat'la, Kemalat  olmaz ! ''

Berke Boyacı

Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #13 : 19 Ağustos 2010, 11:50:38 »
Benimde zayıf noktam bu. İsimleri hatıylayamıyorum...

deserteagle

  • Eylem Cengiz, 48
  • *****
  • 9511
  • Meslek: elektronik ve hab. müh.
  • Yer: İstanbul, Kırklareli
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #14 : 19 Ağustos 2010, 13:57:05 »
Harbiden zoppalık adamsın...  :-\
Barika-i hakikat müsademe-i efkardan doğar
Namık Kemal
Instagram'da ben

spyderCollector

  • ***
  • 2758
  • mehmet 1967
  • Meslek: mimar
  • Yer: Kocaeli
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #15 : 19 Ağustos 2010, 15:20:57 »
Burak abiye ısıl işlem konusunda güvenmediğim için Taner abide bana bozulup bende sana güvenmiyorum demişti diye hatırlıyorum. Neyse konuyu kirletmiyelim. Sonuç olarak galiba düşük karbonlu çelikte ısıl işlem mümkün değil...



Berke bu yazısındaki Mehmet ismini bir alt sıradaki yazımdan sonra Taner olarak değiştirmiştir.
Altındaki yazım bu Mehmet ismine ithafen idi.

Bilginize,
'' Kem Alat'la, Kemalat  olmaz ! ''

Berke Boyacı

Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #16 : 19 Ağustos 2010, 15:26:31 »
Geçmiş zaman içinde Kiminle neler yaşadığınıza VE ne yazıştığınıza dikkat ediniz Berke!!!!


.............................................................

Taner Salar
Özel Üyeler
Tam Üye


İleti: 126
Ynt: CK 67
« Yanıtla #37 : 19 Haziran 2010, 14:00:54 »AlıntıBerke kardesım...
bırıncısı uslubun hıç hoş değil  , ıkıncısı  öyle yazıyorsunkı karsındakıleri incitiyor olabılırsın ,kızdırdığına emınım..
burak beye nasıl guvenemıyorsan  bende sana guvenemıyorum maalesef su saatten sonra ..!

ve gönder gelsınle bu ıs olmuyor .! kapıda ödeme seceneğim maalesef yok kardesım
sayet hala ıstıyoesan hesap no verırım..


sunu asla unutma " uslup" çok önemlıdır yasın ılerledıkçe bunu dahada ıyı anlıyacağına emınım.
ustalar sana gayet sabırlı bır sekılde cevaplar verıyorlar ancak ben onlar kadar sabırlı değilim sanırım



.....................................................................
Kusura bakmazsın umarım ufak bi hafıza hatası yaptım. Yazarken fazla düşünmüyorum. Konuşurken farklı oluyor.

spyderCollector

  • ***
  • 2758
  • mehmet 1967
  • Meslek: mimar
  • Yer: Kocaeli
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #17 : 19 Ağustos 2010, 16:37:04 »
Berke kusurluk birşey yok.
Yalnızca daha dikkatli olmalısın, o kadar.
Ben her yazdığımı yollamadan önce  bir iki defa okuyor çoğunlukla düzeltiyor öyle GÖNDER tuşuna basıyorum,
buna rağmen yine de bazı şeyler gözden kaçabiliyor. yanlış anlaşılabiliyor.

Kal sağlıcakla
'' Kem Alat'la, Kemalat  olmaz ! ''

mehmet5505

  • **
  • 52
  • Meslek: öğretmen
  • Yer: samsun
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #18 : 01 Ekim 2019, 22:32:33 »
Menevişleme sonradan yapılabilir mi? Bıçağı yaptık ve peşinden menevişi unuttuk.3-5 gün sonra meneviş yapmak doğru olur mu?

deserteagle

  • Eylem Cengiz, 48
  • *****
  • 9511
  • Meslek: elektronik ve hab. müh.
  • Yer: İstanbul, Kırklareli
Ynt: Menevişleme-Gerginlik Giderme-Temperleme
« Yanıtla #19 : 02 Ekim 2019, 09:25:04 »
Yaptık derken? Sap takılmadı umarım.
Barika-i hakikat müsademe-i efkardan doğar
Namık Kemal
Instagram'da ben